Kurs Linuxa | Artykuł

Popularne dystrybucje, instalacja systemu

MIROSŁAW ZELENT

Plan wykładu: dystrybucje, wybór distro, RedHat, Fedora, Mandriva, Debian, Ubuntu, Lubuntu, Xubuntu, SuSE, Knoppix, inne dystrybucje, instalacja Linuxa na przykładzie Ubuntu.

Dystrybucja

cały system operacyjny oparty o jądro Linux (czyli zestaw złożony z jądra, oprogramowania narzędziowego i użytkowego oraz instalatora).

Jądro Linux jest rozprowadzane na licencji GNU GPL. Celem licencji GNU GPL jest zagwarantowanie użytkownikowi swobody udostępniania i zmieniania wolnego oprogramowania.

Wybór dystrybucji Linuxa

Na wybór konkretnej dystrybucji Linuxa ma wpływ bardzo wiele subiektywnych czynników: łatwość użytkowania systemu, rozmiar obrazu dystrybucji (w tym minidystrybucje), minimalne wymagania sprzętowe, osobiste preferencje, przeznaczenie systemu, łatwość instalacji, dostępna wersja językowa itd. Polecam zajrzeć na stronę Distro Watch.

Red Hat, Fedora

RedHat to jedna z najstarszych i w swoim czasie najpopularniejszych dystrybucji Linuksa, tworzona przez firmę Red Hat. Dystrybucja była znana z licznych narzędzi konfiguracyjnych ułatwiających początkującym użytkownikom zarządzanie systemem, jak i systemu pakietów, który ułatwiał instalowanie oprogramowania.

Ostatnią udostępnioną wersją był Red Hat Linux 9, dalszy rozwój systemu został podzielony na dwie gałęzie: niekomercyjny projekt Fedora Core (później Fedora) i komercyjny Red Hat Enterprise Linux. Fedora to rodzaj kapelusza z rondem, którego nazwa pochodzi od imienia głównej bohaterki sztuki francuskiej - księżniczki Fedory Romazowej, która nosiła podobne nakrycie głowy. Brązowy kapelusz tego typu pojawiał się na głowie Indiany Jonesa w filmach z jego udziałem, czerwoną fedorę i trencz nosi również Carmen Sandiego – postać z gier komputerowych.

Debian

Dystrybucja, której powstanie ogłosił 16 sierpnia 1993r. Ian Murdock, student uniwersytetu Purdue. Napisał on Manifest Debiana, w którym apelował o stworzenie otwartej dystrybucji w duchu Linuksa i GNU. Nazwa Debian jest kontaminacją imion Murdocka i jego dziewczyny (obecnie byłej żony) Debry. Debian jest tworzony przez dużą grupę ochotników komunikujących się ze sobą poprzez szereg list dyskusyjnych oraz system śledzenia błędów - zajrzyj pod ten adres.

Projekt Debian posiada rozbudowaną strukturę wewnętrzną: z wyborami, konstytucją a także formalnymi dokumentami określającymi zasady postępowania. Na bazie Debiana opartych zostało wiele innych dystrybucji, na przykład: Elementary, Corel Linux (obecnie XandrOS), Knoppix, Morphix, Ubuntu, MEPIS, Cdlinux.pl i inne. Kolejne wersje Debiana (od początku projektu) noszą nazwy będące imionami bohaterów filmu Toy Story:

• buzz – Debian 1.1 – od Buzza Lightyeara – kosmicznego marine;
• rex – Debian 1.2 – od tyranozaura;
• bo – Debian 1.3 – od Bo Peep, pasterki, która opiekowała się owcami;
• hamm – Debian 2.0 – od świnki-skarbonki;
• slink – Debian 2.1 – od Cienkiego, czyli zabawkowego psa (Slinky Dog);
• potato – Debian 2.2 – od Pana Bulwy (Mr. Potato);
• woody – Debian 3.0 – od Chudego;
• sarge – Debian 3.1 – od Sierżanta małych, plastikowych żołnierzyków;
• etch – Debian 4.0 – od zabawkowej tablicy do rysowania (Etch-a-Sketch);
• lenny – Debian 5.0 – od lornetki (Lenny the Binoculars);
• squeeze – Debian 6.0 – od trójokiego kosmity;
• wheezy – Debian 7.0 – od pingwina w czerwonej muszce;
• jessy – Debian 8.0 – od dziewczyny kowbojki;

Ubuntu

Dystrybucja Ubuntu przeznaczona jest przede wszystkim do zastosowań biurowych i domowych. Ubuntu opiera się na na dystrybucji Debian i jest rozwijane na serwisie Launchpad. Projekt sponsorowany jest przez firmę Canonical Ltd. oraz Ubuntu Foundation. Słowo ubuntu pochodzi z języków plemion Zulu i Xhosa zamieszkujących południową Afrykę i oznacza człowieczeństwo wobec innych (ang. humanity towards others). Głównym celem dystrybucji jest dostarczenie użytkownikom domowym kompletnego, otwartego systemu, który będzie łatwy w obsłudze oraz jednocześnie stabilny, niezawodny i nowoczesny.

Ubuntu domyślnie korzysta ze środowiska GNOME z nakładką Unity. Istnieje również kilka wariantów tej dystrybucji. Do najpopularniejszych z nich należą Kubuntu (korzysta ze środowiska KDE), Xubuntu (korzysta ze środowiska Xfce). Jak powstaje wersja Ubuntu? Pakiety testowe Debiana są "zamrażane" przez developerów Ubuntu, dostosowywane do dystrybucji, dołączane jest najnowsze środowisko graficzne i prosta, użyteczna konfiguracja. Razem tworzy to kolejne, wydawane zazwyczaj co pół roku. Wersje LTS to tzw. wersje "long time support" - od dnia swojej premiery będą aktualizowane przez minimum 5 lat. Nowe wersje LTS wydawane są co 2 lata.

Ukazały się już stabilne wersje: Warthy Warthog (Ubuntu 4.10 - numer wersji wskazuje na rok i miesiąc wydania), Hoary Hedgehog (Ubuntu 5.04), Breezy Badger (Ubuntu 5.10), Dapper Drake (Ubuntu 6.06), Edgy Eft (Ubuntu 6.10), Feisty Fawn (Ubuntu 7.04), Gutsy Gibbon (Ubuntu 7.10), Hardy Heron (Ubuntu 8.04 LTS), Intrepid Ibex (8.10), Jaunty Jackalope (9.04), Karmic Koala (9.10), Lucid Lynx (10.04 LTS), Maverick Meerkat (10.10), Natty Narwhal (11.04), Oneiric Ocelot (11.10), Precise Pangolin (12.04 LTS), Quantal Quetzal (12.10), Raring Ringtail (13.04), Saucy Salamander (13.10), Trusty Tahr (14.04 LTS), Utopic Unicorn(14.10), Vivid Vervet (15.04), Wily Werewolf (15.10), Xenial Xerus (16.04 LTS), Yakkety Yak (16.10), Zesty Zapus (17.04).

Obecnie dostępne są też polskie remiksy Ubuntu - między innymi: Karmelkowy Koliberek (bazuje na Ubuntu 9.10), Lśniący Lamparcik (bazuje na Ubuntu 10.04), Malinowa Mandarynka (bazuje na Ubuntu 10.10), Niebiańska Nimfa (bazuje na Ubuntu 11.10), Przyjazny Puchacz (12.04 LTS), Triumfalna Turkawka (14.04 LTS). W przeszłości wydano remiksy o nazwach: Elokwentny Emu, Frywolny Fulmar, Grymaśny Gąsiorek, Hoża Hawajka, Intrygująca Iranka, Jurny Jarząbek.

SuSE

Dystrybucja rozwijana początkowo w Niemczech przez SuSE GmbH, w styczniu 2004 przejęta przez firmę Novell. Pierwsza wersja systemu nosiła nazwę S.u.S.E. (skrót od niem. Software und System Entwicklungsgesellschaft) i ujrzała światło dzienne w marcu 1994. W grudniu 2006 Novell oddzielił otwartą, ogólnodostępną wersję systemu, nazwaną openSUSE i rozwijaną przez społeczność z całego świata, od wydania komercyjnego SUSE Linux Enterprise, oferowanego wraz z pomocą techniczną i skierowanego do zastosowań profesjonalnych.

SuSE korzysta z menedżera pakietów RPM. Na szczególną uwagę zasługuje wyszukiwarka pakietów oraz funkcja jedno-klikowej instalacji (ang. 1-click install), dzięki której można wybrać kolekcję pakietów jak również pojedynczy pakiet z repozytorium po czym zainstalować go posługując się przyjaznym kreatorem.

Knoppix

Knoppix to dystrybucja Linuksa oparta na Debianie, możliwa do uruchomienia bezpośrednio z płyt CD (live CD) lub DVD (live DVD), bez instalacji na dysku twardym. Jest ona rozwijana przez niemieckiego inżyniera Klausa Knoppera (stąd nazwa). Wersja Knoppixa mieszcząca się na jednej płycie CD-ROM, zawiera około 2GB programów (OpenOffice.org, GIMP, Scribus, IceWeasel, KMail, XMMS, xine itd.), ponieważ cała jego zawartość została skompresowana.

Instalator dystrybucji Knoppix jest napisany w Bashu. Pozwala na partycjonowanie dysku przy pomocy programu Qtparted, zapisanie konfiguracji, utworzenie dyskietki startowej i zainstalowanie Knoppiksa na dysku twardym. Instalacja przy pomocy Knoppix-installer trwa bardzo krótko (5-20 minut, zależy od mocy komputera).

Pozostałe dystrybucje

Mint, Elementary, Arch, Gentoo i wiele innych! Odnajdź i przetestuj samodzielnie - zajrzyj na stronę Distro Watch.

Instalacja Linuxa

Proces instalacji systemu Linux prześledzimy na przykładzie Malinowej Mandarynki - czyli spolszczonego release'u systemu opartego o Ubuntu 10.10 (Maverick Meerkat). Podobnie jak większość dystrybucji, Malinowa Mandarynka dostarczana jest jako obraz ISO, który możemy wypalić na płycie CD lub DVD. Płyta posiada opcję automatycznego uruchamiania programu instalacyjnego.

Niezbędne będzie ustawienie w programie SETUP BIOSu takiej kolejności bootowania, żeby napęd CD/DVD był sprawdzany przed dyskiem twardym w kierunku obecności systemu operacyjnego. Jeżeli instalujemy Linuxa na maszynie wirtualnej, to wystarczy tylko wskazać plik ISO w emulatorze (np. w programie Oracle VirtualBox).

Możliwe jest przetestowanie wydania poprzez bezpośrednie uruchomienie z płyty (live CD), my jednak decydujemy się zainstalować Ubuntu:

Widać, że instalator został w większości spolszczony. Sprawdzone zostały wymagania sprzętowe (które nasz komputer spełnia), możemy wybrać dodatkowe opcje instalacji:

Jeżeli chcemy, aby Ubuntu był jedynym systemem operacyjnym w naszym komputerze wybieramy użycie całego dysku, możemy też ręcznie określić partycje:

Wybieramy stworzenie nowej tablicy partycji, po czym w oknie dialogowym, które pojawi się po kliknięciu wybieramy przycisk "Dalej":

Zaznaczamy dostępną wolną przestrzeń, po czym klikamy na "Dodaj...". W kolejnym oknie wybieramy rodzaj partycji, jej wielkość, lokalizację i punkt montowania w systemie:

W Linuxie twarde dyski są oznaczane w zależności od ich typu. Dla dysków w standardzie IDE przyjęto oznaczenia:

• hda - pierwszy dysk w kanale podstawowym IDE (primary master)
• hdb - drugi dysk w kanale podstawowym IDE (secondary master)
• hdc - pierwszy dysk w kanale pomocniczym IDE (primary slave)
• hdd - drugi dysk w kanale pomocniczym IDE (secondary slave)

Dyski w standardzie SCSI oraz SATA są oznaczane kolejno jako: sda - pierwszy dysk, sdb - drugi dysk, sdc - trzeci dysk, itd. Na każdym dysku mogą być maksymalnie 4 partycje podstawowe (np. dla dysku sda będą oznaczone jako: sda1, sda2, sda3, sda4).

Oznaczanie dysków logicznych zaczyna się od numeru 5. W systemie ze screena jest tylko jedna partycja podstawowa (sda1) oraz jedna partycja rozszerzona z dyskami logicznymi (sda5):

Jeżeli instalujemy Linuxa jako system dodatkowy, tworzymy partycję wymiany:

Podczas kopiowania plików możemy określić położenie (strefę czasową):

Jak również możemy określić układ klawiatury:

Ustawiamy także nazwę użytkownika i hasło oraz nazwę komputera:

Źródła

W przygotowaniu niniejszego wykładu pomogły mi między innymi następujące źródła:

• Systemy operacyjne i sieci komputerowe. Cz. 1. WSIP. Krzysztof Pytel, Sylwia Osetek
• Systemy operacyjne i sieci komputerowe. Cz. 2. WSIP. Krzysztof Pytel, Sylwia Osetek